Vademecum handleiding

In het plantenvademecum van de hagetisse vind je een weelde aan informatie over allerlei bloemen, bomen, kruiden en planten en, daaraan gerelateerd, indicaties, geneeskunde, magie en aanverwanten. Dit vademecum, oftewel een kruidenhandboek, is een werk in uitvoering en er komt dus regelmatig informatie bij. Dit document is bedoeld als een handleiding in het gebruik van dit naslagwerk over geneeskrachtige, magische en eetbare planten.

Allereerst… (zeer belangrijk, ga niet verder zonder dit gelezen te hebben)

Voordat we ingaan op hoe het vademecum werkt wil ik je een aantal dingen op het hart drukken:

  • Lidmaatschap geeft je toegang tot het vademecum voor persoonlijk gebruik, maar het is uitdrukkelijk niet toegestaan om de content of enig deel van de database te kopiëren.
  • Als lid word je toegevoegd aan mijn maillijst zodat ik je op de hoogte kan houden van nieuwe publicaties et cetera.
  • Dit vademecum is mensenwerk. Dat betekent dat er een foutje in kan sluipen. Blijf dus altijd je gezonde verstand gebruiken. Gebruik van de informatie in het vademecum is altijd voor jouw eigen risico en rekening.
  • De wereld van de geneeskunde staat nooit stil. Dagelijks komen er nieuwe inzichten bij. Daarom staat er bij elke plant dat je het Farmacotherapeutisch Kompas moet raadplegen. In dit kompas staat per geneesmiddel een bijsluiter. Kruideninteracties staan er echter niet altijd even duidelijk in. Als je bepaalde aandoeningen hebt en/of je gebruikt geneesmiddelen en/of andere kruiden en je weet niet HEEL zeker of dat wel samengaat, onderzoek dan altijd GRONDIG of dit een goed idee is, zelfs als het niet genoemd staat in een plantenmonografie.
  • Overschrijd nooit de aanbevolen doseringen, tenzij in overleg met een medisch professional. Therapeutisch worden planten altijd in relatief kleine hoeveelheden gebruikt. Als er ergens opeens een afwijkende, hoge dosering staat, dubbelcheck dit dan. Ik kan ook een schrijffoutje maken. Als je een middel aanschaft met een daarin een bepaalde plant en de dosering die bij dat middel wordt aangegeven afwijkt van wat er in een plantenmonografie staat, houd dan de dosering zoals aangegeven bij het middel aan. Het kan namelijk dat de standaardisering van dit middel van een andere samenstelling uitgaat dan de traditionele.
  • Gebruikt nooit een plant waarvan je niet zeker weet dat je er geen overgevoeligheid voor hebt. Als je dit nog niet weet, probeer dan altijd eerst een kleine hoeveelheid.
  • Als je jouw planten zelf oogst, of het nu in het wild is of uit tuin, zorg dan altijd dat je zeker weet dat je de juiste plant hebt.

Hoe werkt het vademecum? Handleiding voor dit werk over geneeskrachtige, magische en eetbare planten

Op de website kies je de menuoptie Vademecum om naar de startpagina van het vademecum te gaan. Je kunt altijd terug naar deze pagina door op de knop Start te klikken. Op deze pagina zie je tegels met planten. Als je ergens op één van die tegels klikt, ga je naar de plantenmonografie. Op deze pagina staan de planten op volgorde van aanmaak. De laatst door mij uitgewerkte of bijgewerkte plant staat dus bovenaan. Door naar deze pagina te gaan zie je dus altijd de allerlaatste toevoegingen in het vademecum.

Je kunt op verschillende manieren het vademecum in. Wil je iets over een specifieke plant weten? Ga dan het vademecum binnen via de knop Planten. Op deze pagina vind je de planten op alfabetische volgorde. Ik heb hierbij de Nederlandse naam aangehouden. Wil je op de Latijnse naam zoeken? Klik dan op het label icoontje achter de titel Planten. Er komen dan categorieën in beeld. Daar kan je zoeken op de plantenfamilie waartoe een plant behoort en op de eerste letter van zowel de Nederlandse als de Latijnse naam.

Alle wegen leiden naar een geneeskrachtige, magische, eetbare plant

Weet je juist niet welke plant je zou willen gebruiken en wil je zoeken op een aandoening of doel? Dat kan via de knop Indicaties. Ook daar vind je weer het labeltje achter de kop. Klik erop en je ziet de hoofgroepen waarop je kunt zoeken. Je kunt de informatie van het vademecum ook benaderen via het hoofdmenu bovenin, in het uitklapmenu onder Vademecum.

Welke weg je ook neemt, uiteindelijk kom je terecht op een plantenpagina met daarop een plantenmonografie. Dat houdt in dat je er informatie kunt vinden over de kenmerken van een plant, hoe hij eruit ziet, waar hij graag groeit, wat zijn geneeskrachtige eigenschappen zijn, wat je er op magische gebied mee kunt, of je hem kunt eten en in welke middelen je hem kunt vinden.

Stap voor stap door een monografie

Hieronder vind je screenshots van de monografie van de brandnetel. Aan de hand van deze plant zal ik kort uitleggen hoe het werkt. Let wel, ik verwerk continu nieuwe kennis en ervaringen met een plant in het vademecum, dus het kan zijn dat er ondertussen nog meer in staat, maar zo krijg je in ieder geval een idee. Klik op de screenshots om ze te vergroten.

monografie: algemene beschrijving

monografie: algemene beschrijving

De monografie begint met een algemene introductie. Als je niet ingelogd bent, zie je dit deel nog steeds. De rest van de monografie is dan verborgen. Je moet inloggen of, als je nog geen lid bent, inschrijven om de rest te kunnen zien. Wanneer je dit introductiedeel gelezen hebt weet je een aantal dingen van de brandnetel, maar daarna, in het afgesloten deel, gaan we pas de diepte in.

Herkennen en bijzonderheden

monografie: herkennen en bijzonderheden

monografie: herkennen en bijzonderheden

Wanneer je iets verder scrolt kun je lezen hoe de plant eruit ziet. In de monografie staan ook altijd meerdere afbeeldingen om dit te ondersteunen. Bij de Bijzonderheden staan meestal wat leuke weetjes. Rechts zie je informatie over botanische kenmerken. De jaarbalk vind je op meerdere plekken terug en geeft overzichtelijk aan wanneer dit kenmerk geldt. In dit geval gaat de balk over de bloeitijd en kun je zien dat de brandnetel van juni tot oktober bloeit.

Geneeskrachtige werking

Daarna komen we bij het eerste onderdeel waarvoor de meesten van jullie hier aanbeland zijn: de geneeskrachtige werking. Zoal je kun zien staan regels met steekwoorden. Dit zijn indicaties. Deze kun je ook benaderen via het onderdeel Indicaties in de balk bovenaan het vademecum of via de menuoptie Indicaties in het hoofdmenu. Maar de regels zijn ook direct vanuit dit onderdeel te benaderen door er op te klikken. Bij elke indicatie zie je vervolgens een opsomming van de planten die er bruikbaar voor zijn. Door vervolgens op die planten te klikken ga je meteen naar de betreffende monografie. Zie ook hieronder voor een voorbeeld van een indicatie.

indicatie voorbeeld deel 1

indicatie voorbeeld deel 1

indicatie voorbeeld deel 2

indicatie voorbeeld deel 2

Even terug naar de plantenmonografie: achter de indicaties zie je symbooltjes, een groen bekertje en een i in een rode cirkel. De laatste zie je altijd, de eerste niet. Het bekertje betekent dat dit een topplant is voor deze indicatie. Voor elke indicatie zijn er namelijk planten die je ervoor kunt gebruiken, maar ze zijn niet allemaal even krachtig. Op deze manier kun je zien welke planten extra goed bruikbaar zijn voor een indicatie en kun je weloverwogen keuzes maken op basis van jouw focus en doeleinden.

Hoe de i’tjes werken

Het rode cirkeltje met het i’tje betekent op de hele website dat er meer informatie is. Er staat alleen een i’tje als er daadwerkelijk extra info is. Klik op dit symbool om de informatie zichtbaar te maken. Hieronder zie je hoe dat eruit ziet. Ik heb er in dit voorbeeld slechts een paar open geklikt, niet allemaal, omdat je anders het overzicht kwijt raakt. Maar achter elke i ziet dus extra kennis verstopt.

monografie: geneeskrachtige werking

monografie: geneeskrachtige werking

Bij de indicatie waar je op het symbooltje hebt geklikt staat nu kort uitgelegd waarom deze plant werkt bij deze indicatie. Dit is erg handig als je inzicht hebt op welk proces je in wilt werken. Voor de uitleg geldt in het algemeen dat als er uitwendig staat, de werking voor uitwendig gebruik geldt, als er inwendig én uitwendig staat dat het allebei kan en als er niets staat dat er inwendig gebruik bedoeld wordt.

Rechts zie je ondertussen de bovenkant van een blok met daarin informatie over hoe deze plant groeit. Voor de mensen onder jullie die, zoals ik, graag zelf planten verbouwen, is het handig om te weten wat een plant nodig heeft. Dat kun je hier vinden. Dit onderdeel is een stuk uitgebreider dan je op dit plaatje kunt zien. De rest zie je op de volgende afbeelding aan de rechterkant. NB: de hardheidszone wordt aangegeven volgens het USDA systeem omdat dit rekening houdt met meer aspecten dan de Britse variant.

En hoe gebruik je die plant dan?

Leuk om te weten wat je met een plant kan, maar je wilt natuurlijk ook weten hoe dan. Nu kun je natuurlijk gewoonweg een fytotherapeutisch supplement kopen in een winkel, maar als rechtgeaarde hagetisse wil ik natuurlijk dingen zelf kunnen maken. En ik ben er vanuit gegaan dat jij dat ook wilt. Die info kun je hier vinden. Ik ben hierbij uitgegaan van gebruik dat je zelf kunt maken in een goed uitgeruste keuken. Je zult hier dus geen recepten vinden voor gestandaardiseerde nebulisaten, want de meeste mensen kunnen thuis echt niet vriesdrogen.

Ik heb ook blogs geschreven over hoe je dan een tinctuur, olie, zalf enzovoort zelf maakt. Dus mocht je dat niet weten… je vindt het op deze site. Onderaan vind je het onderdeel Interacties en overige informatie. Hier vind je eventuele waarschuwingen en andere dingen waar je op moet letten bij deze plant. NB: check zelf ook nog altijd even op interacties en bijwerkingen. De kennis over planten groeit nog elke dag en je kunt niet voorzichtig genoeg zijn.

monografie: gebruik en interacties

monografie: gebruik en interacties

Magische werking

Hieronder begint het onderdeel Magische werking, waar je informatie kunt vinden over hoe je deze plant magisch kunt gebruiken. Wat belangrijk is: als een plant geneeskrachtig gebruikt kan worden, is deze ook magisch bruikbaar voor diezelfde indicatie, bijvoorbeeld in een talisman, amulet, pop, fles, voor het branden tijdens rituelen, et cetera. In de meeste gevallen zal ik indicaties die ik in de Geneeskrachtige werking sectie al besproken heb niet nog een keer noemen. Alleen als er een specifieke, afwijkende manier van magisch gebruik van een plant bestaat, bespreek ik een indicatie een tweede keer.

monografie: magische werking

monografie: magische werking

De magische werking is vaak sympatisch, dat wil zeggen dat de magische werking gerelateerd is aan de eigenschappen van de plant zoals mensen die waarnamen. Voor alles wat ik hier heb geschreven geldt dat het lokale magie betreft en lokaal is dan waar ik vandaan kom, Europa en dan met name het noordwesten daarvan. Dit betekent niet dat het niet relevant is voor andere delen van de wereld, aangezien magie vaak overal hetzelfde blijkt te zijn. Bovendien namen Europese kolonisten, wanneer ze naar onbekende delen van de wereld reisden, vaak hun magie mee. Voor het overgrote deel van de werkingen zoals deze hier vermeld staat, is historisch bewijs te vinden. De rest komt voort uit folkloristische overlevering.

Wat ik wel vaak heb gedaan is de christelijke ‘vertaalslag’ er tussenuit halen. Veel van de overlevering hebben we dankzij vastlegging door christelijke schrijvers. Dat is heel fijn, maar wat minder fijn is, is dat ze vaak een christelijk sausje over de magie hebben gegoten. Meestal is echter goed te herleiden hoe dit er zonder kerkelijke inmenging uitgezien moet hebben.

Eetbaarheid

Direct onder de Magische werking komt Eetbaarheid. Als een plant eetbaar is staat dat hier aangegeven. Tevens staat vermeld wat er dan eetbaar is en, per onderdeel, wat je ermee kunt. De meeste mensen staan versteld over wat er om hen heen eigenlijk gewoon eetbaar is. Neem mijn tuin. Toegegeven, hij is wat verwilderd en daarom is er misschien meer in te vinden dan in de gemiddelde Nederlandse tuin, maar daar staan dus niet minder dan 30 eetbare planten.

Inhoudsstoffen en voedingsstoffen

Voor de fanatici onder jullie hebben ik ook inhoudsstoffen en voedingsstoffen opgenomen.

monografie: voedingsstoffen

monografie: voedingsstoffen

monografie: inhoudsstoffen

monografie: inhoudsstoffen

Dit onderdeel is absoluut niet volledig, dat is namelijk niet doenlijk. Maar de voornaamste onderverdeling kun je er vinden en vertelt het een en ander over wat een plant zoal kan.

Ook hier geldt trouwens dat de regels klikbaar zijn. Als je in brandnetel bijvoorbeeld op Zink klikt, ga je naar de pagina over zink. Daar vind je het volgende:

voedingsstof: zink

voedingsstof: zink

En, net als bij Indicaties, vind je ook op de pagina van een inhoudsstof of een voedingsstof planten waar ze inzitten. Door vervolgens op die planten te klikken ga je meteen naar de betreffende monografie. Nogmaals, dit onderdeel is niet volledig, omdat dit niet doenlijk is. Maar de hoofdzaken zul je hier wel kunnen vinden.

Extra blogs en pagina’s

Naast het verborgen deel van het vademecum is er nog meer verborgen op de hagetisse website. Ik noemde al de blogs over het maken van tincturen, zalven, oliën en aanverwanten. Maar er is meer. Met je lidmaatschap krijg je naast toegang tot het vademecum ook toegang tot die content. Het toegangsniveau hangt af van het soort lidmaatschap dat je hebt.

Zoeken en vinden

Op de website zit ook een hele handige zoekfunctie. Je komt er door te klikken op het vergrootglas in het menu bovenin. Hier kun je tot in detail specificeren wat voor soort invoer je zoekt. Ik zou zeggen, kijk vooral rond en probeer het uit. Als je informatie, waarvan je reden hebt te denken dat die wel te vinden zou moeten zijn op mijn site, niet kunt vinden, kijk dan eerst bij de FAQs. Staat het daar niet bij? Neem dan vooral contact met me op.

Lid worden

Het meeste van het plantenvademecum zit achter een ledenlogin. Basislid worden is gratis en voor een kleine bijdrage ben je betaald lid. Lid worden doe je via Word lid. Volg de instructies en doorloop de stappen om het hele vademecum te kunnen zien.