Smeerwortel, Symphytum officinale, en ik kennen elkaar al heel lang. We beleefden al vele avonturen. Zoals die keer dat, ontzettend lang geleden, we midden in de nacht een prachtig exemplaar hadden uitgegraven en we blijkbaar zo hadden gestoeid dat de ochtend erna een groot deel van het huis onder de modder bleek te zitten. Ja, ik heb vele mooie herinneringen aan deze plant.
Smeerwortel is een plant met vele fijne geneeskrachtige eigenschappen. Eentje die je goed kan gebruiken met kleine (en grote) kinderen in huis. Je kunt zo’n beetje elke wond en kneuzingen, van licht tot zwaar, ermee behandelen. Ook tegen bijvoorbeeld keelpijn helpt deze plant goed. In het verleden werd smeerwortel ook inwendig voor het een en ander gebruikt. Onderzoek bij dieren heeft echter aangetoond dat erin hoge doses leverschade kan optreden. Alhoewel aan de methodiek van de onderzoeken nog wel veel af te dingen valt en de meningen nog steeds uiteenlopen, wordt inwendig gebruik nu voorzichtigheidshalve afgeraden.
Wat magische eigenschappen betreft staat smeerwortel vooral bekend om haar beschermende werking tijdens reizen, van zowel de reiziger als de bagage. Het wordt daarnaast regelmatig gebruikt bij magisch werk om geld aan te trekken. En als je een botbreuk heb kun je het helingsproces bespoedigen door smeerwortel om hulp te vragen.
Smeerwortel staat op een vlezige, zwarte penwortel die zo’n 50 cm lang kan worden. De wortel is van binnen wit van kleur. De plant zelf is meestal rond een meter hoog, maar kan een hoogte van 1,5 meter bereiken. De stengel is vierkantig, hol en vertakt, de bladeren zijn diepgroen, eirond tot lancetvormig. Beiden zijn ruwbehaard, zelfs zo ruw dat ze stekelig kunnen aanvoelen. De bladeren zijn onderaan de plant gesteeld – dit zijn de wortelstandige rozetbladeren – en meer naar boven zittend. Ze zijn groot, veernervig en grof geaderd aan de onderzijde.
Van mei tot september dragen de planten klokvormige bloemen die in knikkende trossen bij elkaar staan. De bloemen kunnen wit, roze en verschillende schakeringen van paars vertonen. Ze zijn 2 tot 4 centimeter groot. Na de bloei verschijnt het vierhokkig vruchtbeginsel, waarin 4 zwarte zaden ontstaan.
De geneeskracht van smeerwortel was in de oudheid al bekend. Ze verschijnt al in schriftelijke bronnen uit die tijd.
Smeerwortelkompressen werden gebruikt bij het zetten en laten helen van botbreuken toen we deze nog niet in het gips zetten.
Smeerwortel is beroemd om haar grondverbeterende eigenschappen. Iedereen die een grondige permacultuur cursus heeft gedaan is bekend met smeerwortelgier en de gruwelijke stank die daar vanaf kan komen.
Helaas wordt de gewone smeerwortel – de plant die we in deze monografie bespreken – tegenwoordig zeldzamer. Russische smeerwortel lijkt het over te nemen, mede door de hype die is ontstaan over zijn extra bemestende en groeibevorderende eigenschappen in biologische en permacultuurkringen. Aangezien deze plant veel van de leverbeschadigende gifstoffen bevat die ik verderop in het onderdeel Geneeskrachtige eigenschappen bespreek, is dit geen goede ontwikkeling voor het medicinaal gebruik van smeerwortel in deze streken.
Basislidmaatschap is gratis. Een plantenmonografie bevat informatie over:
Het is niet toegestaan inhoud te kopiëren
en zie verborgen content
