Signatuurleer in de praktijk: geneeskrachtige planten herkennen met je intuïtie én observatievermogen

De natuur spreekt. Wie goed luistert en kijkt, hoort haar gefluister. Voor herboristen en natuurmensen van vroeger was dit een vanzelfsprekendheid. Eeuwenlang vertrouwden zij op de signatuurleer – een systeem waarbij de uiterlijke kenmerken van een plant iets verraden over de geneeskrachtige werking ervan. Het wordt ook wel doctrina signature of leer der signaturen genoemd. In dit artikel neem ik je mee in deze fascinerende oude wijsheid én hoe je haar vandaag de dag zelf kunt toepassen, gewoon buiten in het veld. We gaan onderzoeken hoe je de signatuurleer in de praktijk kunt inzetten om geneeskrachtige planten te herkennen met je intuïtie en observatievermogen.

Wat is signatuurleer?

De signatuurleer is een oude natuurfilosofische leer die stelt dat planten (en andere natuurelementen) via hun vorm, kleur, geur, textuur of groeiplaats iets vertellen over hun werking op de mens. De natuur laat als het ware een visitekaartje achter. Die tekens of signaturen geven subtiele aanwijzingen over hoe een plant kan worden ingezet bij lichamelijke, emotionele of spirituele disbalans.

Een paar voorbeelden:

• Duizendblad (Achillea millefolium) heeft bladeren die lijken op ons vaatstelstel – en wordt gebruikt bij allerlei aderproblemen.
• Walnoot (Juglans regia) lijkt op een hersenhelft – en blijkt ondersteunend voor de hersenen en het zenuwstelsel.
• Kleefkruid (Galium aparine), de naam zegt het al, is nogal kleverig – en wordt toegepast bij ontgifting. Het trekt, als het ware, troep uit het lichaam.

Deze inzichten zijn niet zomaar bijgeloof. Veel hedendaagse fytotherapeuten weten dat de traditionele observaties van de signatuurleer verrassend goed overeenkomen met moderne wetenschappelijke inzichten.

De wortels van de signatuurleer

De signatuurleer heeft diepe wortels in zowel het Westen als het Oosten. Denk aan de Griekse arts Dioscorides, aan Paracelsus (de beroemde arts-alchemist uit de 16e eeuw) en aan inheemse geneeskundige tradities over de hele wereld. Voor hen, net als voor mij, waren lichaam, geest, ziel én natuur met elkaar verbonden. Een plant was geen geïsoleerd object met moleculen, maar een levend wezen dat in relatie stond met mens en kosmos.

In de middeleeuwen werd de signatuurleer ook verspreid via kloostergeneeskunde bijvoorbeeld door mystici als Hildegard von Bingen, maar ook door anderen. Veel van hun kennis leeft voort in het hedendaagse herborisme.