De basis voor een gezond leven, deel 2: voeding, een belangrijke ingrediënt van een goede gezondheid

Het lichaam werkt niet vanzelf. Net als bij een motor moet er brandstof in. Daar houdt meteen de mechanische vergelijking op. Alhoewel veel gezondheidsprofessionals het lichaam graag benaderen als een machine met onderdelen die je zo kunt vervangen en een handleiding die je alleen maar hoeft te volgen, dat is niet hoe het zit.

Net zoals je kunt zien dat iedereen anders is, en dat er niet slechts één mal bestaat waaruit een standaard mens gegoten wordt, kun je begrijpen dat de one size fits all benadering niet werkt als het om gezondheid gaat. Als dat namelijk het geval zou zijn, dan zouden we er allemaal hetzelfde uitzien en hetzelfde functioneren bij een gelijksoortige behandeling van ons lijf. Dat is echter absoluut niet het geval. Diëten die afvallen tot doel hebben zijn hier een goed voorbeeld van.

Wonderdiëten en superfoods bestaan niet

Als je verschillende diëten wetenschappelijk onderzoekt, zie je dat er bij zo’n beetje elk dieet een groep is die afvalt en daarna weer aankomt, maar dat er daarnaast altijd mensen zijn die vrijwel niet afvallen en mensen die echt een bizarre hoeveelheid kilo’s kwijtraken. Datzelfde principe zien we regelmatig terug bij andere medische behandelingen. Conclusie: elke mens reageert anders op een gezondheidsregime.

Daar volgt automatisch uit dat het verstandig is om boeken die een bepaalde, eenzijdige manier van voeden prediken met argusogen te bekijken. Het zou kunnen dat iets werkt voor jou, maar niet omdat een zogenaamde autoriteit zegt dat dit zo is. Het zou kunnen werken omdat het toevallig past bij jouw lijf. Wonderdiëten bestaan niet.

Superfoods bestaan net zo goed niet. Er bestaan wel voedingsmiddelen die bijzonder veel van bepaalde nutriënten bevatten, maar ze dragen geen superhelden-cape en redden geen levens. Mensen die zich alleen tegoed doen aan een bepaald superfood, worden er niet gezonder op. Integendeel. Er is geen superfood dat alle voedingsstoffen bevat in de juiste hoeveelheden en verhoudingen. Hoe je het wendt of keert, je zult een gevarieerde voeding moeten eten om gezond te blijven.

Wat is goede voeding?

Wat dat dan is, gevarieerde voeding? Allereerst zegt de term het al. Het moet gevarieerd zijn. Dat betekent dat je het beste veel verschillende voedingsmiddelen kunt eten om zo aan alle benodigde voedingsstoffen te komen, in de basis gelijkmatig verdeeld over koolhydraten, vetten en eiwitten. Niet vooral brood en aardappelen, zoals we nog steeds in veel Nederlandse gezinnen zien. Het standaard Nederlandse dieet leunt voor een groot deel op bewerkte koolhydraten en is daarmee uit balans.

Dat is niet het enige wat uit balans is. Door de verzadigde-vetten-hetze van de afgelopen decennia hebben we een onbalans in onze vetconsumptie gecreëerd. Ik ken zelfs mensen die ronduit bang zijn om vetten te eten. Die eten alles wat ze in een vetvrije versie kunnen vinden. Het probleem daarmee is dat er vaak suiker in zit om er toch een goede smaak aan te geven. En daardoor eet de vetvrije mens vaak veel te veel suiker met alle gevolgen van dien.

Vet is je vriend

Vet is niet de vijand. Vet is een vriend, een belangrijke voedingsstof en brandstof voor de mens, mits we er verstandig mee omgaan. En bakken en frituren in plantaardige olie is dat bijvoorbeeld niet. De meeste oliën veranderen van structuur wanneer ze verhit worden, waardoor ze transvetten gaan bevatten. En die zijn erg ongezond.

Er is niets mis met verzadigd vet, het is zelfs het vet van dienst als je iets wilt klaarmaken op een hogere temperatuur. Mijn vuistregel? Is vet of olie van nature vloeibaar op kamertemperatuur? Gebruik het niet om te bakken of frituren. Is het in zijn natuurlijke vorm vast op kamertemperatuur? Dan is het een kandidaat voor bakken of frituren.

Frituren is natuurlijk sowieso iets dat we niet te veel willen doen. Maar dat geldt eigenlijk voor alles waar ‘te’ voor staat. Het ultieme ‘gezond verstand van oma’ gezegde: alles waar te voor staat is niet goed, behalve…tevreden.

Puur natuur, of in ieder geval zo veel mogelijk

Toen we het net over de vetten hadden schreef ik bij het zinnetje over verzadigd vet ‘in zijn natuurlijke vorm’. Dat deed ik niet voor niets. Met de voedingsindustrie van tegenwoordig kunnen we namelijk heel veel aanpassen aan voeding. Sommige dingen zijn een zegening, zoals processen die voedsel veiliger maken. Anderen zijn dat wat minder. Ik heb het dan over kunstmatig gecreëerde voeding die ons op het verkeerde been kan zetten.

Frituurvet is zo een. Elke keer als ik een tijd in een ander land woon is het weer een probleem: hard vet vinden om af en toe eens te kunnen frituren. Dat is toch simpel zou je verwachten. Je kijkt gewoon in het frituurvetvak welke vetten er in vaste vorm staan. Maar dat is dus niet het geval. Door kunstmatige processen kun je tegenwoordig ook zonnebloemolie in blokvorm krijgen. Zelfs in Frankrijk, het land van het lekkere eten waar ze niet op een grammetje verzadigd vet meer of minder kijken. Het land waar de mensen zelf het bewijs zijn dat er niets mis is met verzadigd vet, mits je het eet binnen een gezonde, pure en gevarieerde voeding.

Meer over dit onderwerp in de volgende aflevering…