Heks of hagetisse: wat is het verschil en waarom word ik geen heks genoemd?

Een vraag die mij vaak gesteld wordt is: “Je noemt jezelf een hagetisse, maar ben je niet eigenlijk een heks? Wat is het verschil?” Ik denk dat je vanuit sommige oogpunten zou kunnen zeggen dat ik een heks ben, maar uit andere oogpunten weer helemaal niet. Ik hou zelf niet zo van die term. Het is een woord dat vaak wordt gebruikt om vrouwen met dubieuze morele normen aan te duiden en het krijgt zelden een eenduidige reactie. Voor sommigen is een heks een Disney-personage met een grote, kromme, wrattenneus. Voor anderen is ze een Wiccan met alle attributen die bij het beoefenen van wicca horen. Ik pas binnen geen van deze twee beschrijvingen. Ik ben hooguit een heks zoals onze voorchristelijke voorouders haar kenden.

Witch-craft, dus heksenambacht, geen religie

Je ziet de oorspronkelijke betekenis goed in de Engelse variant van het woord hekserij, witchcraft.  Witch is afgeleid van de Oud-Engelse wicce, oftewel een vrouwelijke leech, tovenares of wijze vrouw. De oorsprong van het woord is niet helemaal duidelijk, maar woordenboeken en woordenlijsten uit die tijd wijzen allemaal op een vrouwelijke aanbieder van geneeskunde, hekserij, waarzeggerij en dergelijke. Het wordt gebruikt in verband met andere woorden die een combinatie van magie en genezen aanduiden. Denk hierbij aan gealdricge, scinlæce en, natuurlijk, hagetisse in haar verschillende spellingsvariaties. Het ambacht, craft in witchcraft, zelf werd in die tijd vooral gebruikt om gezondheid en welzijn te bevorderen. Geen van de woorden in deze alinea zou bij onze voorouders associaties hebben opgeroepen met Sneeuwwitje of andere magische beoefenaars uit fantasy verhalen.

Zoals je kunt zien, verwijst het woord nergens naar ‘een volgeling van een natuurreligie’. Dat komt omdat het oorspronkelijk die betekenis niet had. Een heks, hagetisse of galdervrouw oefende een ambacht uit. Ze was geen priesteres. De duivel had er ook niets mee te maken. Dat is allemaal geïntroduceerd door latere generaties, het laatste door de christenen, het eerste door neo-paganistische bewegingen. Natuurlijk heeft mijn ambacht een voorchristelijke spirituele basis – het omvat onder meer om het werken met energie, krachten die inherent zijn aan de aarde en geesten – maar ik functioneer niet als een tussenpersoon tussen mensen en goden. En spiritualiteit is nog altijd iets heel anders dan religie.

Ik kies voor uitleg, niet voor aanname

Van alle in dit artikel genoemde woorden is heks het meest mishandeld en misbruikt. Daarom heb ik ervoor gekozen om het niet te gebruiken in verband met mijn praktijk. Het veroorzaakt teveel speculatie en miscommunicatie. Geloof me, de woorden magie, hekserij en tovenarij zullen vaak genoeg op deze website worden gebruikt. Het is gewoon gemakkelijker om die woorden te gebruiken in plaats van ingewikkelde beschrijvingen waardoor mijn teksten alleen maar ingewikkelder worden.

Omdat het al moeilijk genoeg is om uit te leggen wat ik doe, heb ik ervoor gekozen die titel te kiezen die het beste past. Dus ik koos voor hagetisse. Het gebruik van een redelijk onbekend woord betekent misschien dat ik vaker zal moeten uitleggen wat ik doe, maar ik heb in ieder geval niet te maken met een berg aannames die niets met mij van doen hebben. Ik begin liever met een schone lei. Betekent trouwens niet dat ik misschien niet stiekem toch een oude heks ben. Wie weet… 😉