Hoe ga je om met geluidsoverlast?

Terwijl ik dit schrijf, zit ik op een prachtige plek midden in een van Nederlands groter natuurgebieden. Er is geen mens te bekennen. Ik kom hier bijna dagelijks, zeker als de wind verkeerd staat. Want tijdens die dagen slaap ik slecht en krijg ik m’n hoofd minder makkelijk stil. Op die dagen waait het geluid van de autoweg die dwars door dit gebied loopt namelijk onze kant op en dat veroorzaakt geluidsoverlast. Nu woon ik momenteel in het relatief rustige noorden van Nederland, in een boshuisje, en dan denk ik weleens: ‘Hoe gaan al die andere Nederlands hier in vredesnaam mee om?’

Ik heb de luxe om tijdens dit soort dagen hier te komen, zo ver mogelijk van de herrie af. Helemaal zonder menselijk geluid lukt helaas nooit, want zelfs nu hoor ik door de natuurgeluiden de autoweg in de verte. Alleen in de vroege ochtend en avond, wanneer de zon net op is of bijna ondergaat, is het slechts in de achtergrond aanwezig. De vogels fluiten dan zo hard dat ze het motorgebrom bijna overstemmen. Dat zijn daarom mijn favoriete tijden van de dag. Horen hoe dat klinkt? In de nuggets heb ik in een filmpje gezet.

Wonen zonder geluidsoverlast is lastig in Nederland

Dus, wanneer de wind weer eens deze kant op staat, heb ik een aantal keuzes. 1: ik werk binnen en werk met een noise-cancelling koptelefoon op. Dat laatste is dan nodig omdat het geluid door de dichte ramen heen komt. 2: ik ga naar deze plek en schrijf als een malle met minder herrie. Deze optie werkt alleen als mens niet in het bos aan het werk is, hetgeen vandaag gelukkig het geval is. De laatste optie is verhuizen 😊 Waarheen is de grote vraag, want ik heb wel door zonder herrie wonen lastig is in Nederland.

Geluidsoverlast is vermoedelijk een van de meest onderschatte veroorzakers van ziekte, vermoeidheid en stress. Omdat de meeste mensen niet eens weten – in ieder geval in Nederland – hoe het is om in stilte te leven, hebben we vaak niet door hoeveel negatieve invloed continue herrie op ons heeft. Er zijn mensen zich er uitermate bewust van zijn, zoals ondergetekende, die melden dat het zorgt voor gevoelens van onrust, vermoeidheid tot zelfs gevoelens van wanhoop en depressie.

Maar als je je er niet van bewust bent, betekent dit niet dat het op jou geen invloed heeft. Uit onderzoek blijkt dat onze oudste hersenonderdelen automatisch reageren op geluiden van een bepaald type, zoals bijvoorbeeld motorgeluid en andere bromgeluiden. Deze onderdelen associëren dat geluid met naderend gevaar, hetgeen allerlei lichaamssystemen in staat van paraatheid brengt. En dat vreet energie, of je je er nu bewust van bent of niet. Wist je trouwens dat vogels aantoonbaar harder fluiten in gebieden met veel menselijk geluid? Dat doen ze omdat ze elkaar anders niet kunnen horen. Op de meeste plekken in Nederland zijn vogels dus continue aan het ‘schreeuwen’ om met elkaar te kunnen communiceren.

Geluidsoverlast is slecht voor iedereen, zelfs als je er geen last van hebt

Geluidsoverlast is derhalve verre van onschuldig. Maar op veel plekken op de wereld ontkom je er niet aan. Dus hoe ga je ermee om? Ik had het al even over mijn noise-cancelling koptelefoon. Helaas werkt dit altijd maar even. Op de lange duur word ik er echter net zo moe van omdat er een soort ruis in mijn oren in plaats van de herrie komt. Iets anders dat ik kan bedenken is hele goede geluidsisolatie aanbrengen en binnenblijven. Voor mij is dit absoluut geen oplossing, maar misschien werkt het voor een ander wel. Het beste zou nog zijn om dingen serieus anders te gaan aanpakken en in te zetten op het voorkomen van geluidsoverlast. Daarvoor moet echter wel veel gebeuren, hetgeen eerst vraagt om een verandering van mindset. We moeten dan namelijk een gezonde leefomgeving voor alles gaan plaatsen. In een maatschappij waar regelgeving op dit gebied niet wordt nageleefd, klinkt dat behoorlijk utopisch.

Zo worden in Nederland regelmatig bestemmingsplannen aangepast, zodat economisch wenselijke projecten door kunnen gaan, terwijl ze eigenlijk geluidsnormen overschrijden en daarom niet goed zijn voor bewoners. Een ander voorbeeld dat breed uitgemeten is geweest in de kranten, is het dat het concert van Rammstein midden in (!) het dichtbevolkte Groningen (inclusief vuurwerk) gewoon mocht doorgaan, ondanks het feit dat dit het sowieso al ongezonde geluidsniveau zou verdubbelen. En terwijl concertgangers ervoor kiezen hun gehoor in gevaar te brengen, hadden de vele omwonenden en andere levende wezens in de buurt geen enkele keuze.

Mensen boven economie, ook bij geluidsoverlast

De oplossing die mij momenteel het makkelijkst lijkt, is verhuizen. Ik kan me echter voorstellen dat dit voor veel mensen te ver gaat. Dat we het effect van geluidsoverlast op de gezondheid serieus gaan nemen, is echter wel belangrijk. Zeker in een land waar de bevolkingsdichtheid alleen maar hoger wordt, moeten we ons bewust zijn van de effecten van herrie bij het nemen van beslissingen op het gebied van ruimtelijke ordening en andere gerelateerde wetgeving. Mensen die geluidsoverlast ervaren worden nog steeds te vaak weggezet als zeurpieten, terwijl ze zich eigenlijk alleen maar bewust zijn van de negatieve effecten die wij allemaal ondervinden. Zo bezien zou je ons eigenlijk moeten gebruiken als die spreekwoordelijke kanaries in kolenmijnen en er je voordeel mee doen door veranderingen door te voeren.

Kortom, zie mensen die geluidsoverlast rapporteren niet als zeurpieten maar als kanariepieten. Laten we gezamenlijk nadenken hoe we deze en andere problematiek die de leefbaarheid van onze omgeving bedreigen kunnen aanpakken.