Over toxic positivity: het accepteren van negatieve emoties

In een eerder blog over wyrd noemde ik al de term toxic positivity en daar wil ik nog even op terugkomen. Ik ben een behoorlijk positief mens. Dat kan ook niet anders, want zonder een positieve en optimistische insteek was ik nooit begonnen aan al die avonturen die ik heb beleefd. Uit ervaring weet ik dat alles voorbij gaat en dat de meeste uitdagingen achteraf bezien een zegening in vermomming waren. Ze brengen me telkens iets verder op het pad dat bij mij hoort. Ik vertrouw daar op. Dat wil niet zeggen dat het leven niet af en toe gewoon ronduit klote is. Dat je als je ergens midden inzit je even dat gouden randje nog niet kan zien. En dat het dan kan helpen om over je negatieve gevoelens te praten. Die hebben namelijk ook een functie.

Soms heb je behoefte om je te uiten

Dat is echter niet altijd even makkelijk. Veel mensen kunnen er slecht mee omgaan als iemand laat merken dat hij of zij zich niet fijn voelt. Vaak met de beste bedoelingen beginnen ze meteen oplossingen aan te dragen, meestal in de trant van ‘verander je manier van denken’, ‘focus je op de dingen die wel goed gaan’.

Wat zij vergeten is dat de meeste mensen die technieken echt wel kennen en toepassen, maar dat ze soms gewoon geen zoden aan de dijk zetten, tenminste, niet continu. Daarnaast vergeten ze dat de meeste mensen niet zomaar hun negatieve emoties laten zien en dat diegene tegenover hen waarschijnlijk echt behoefte heeft zich te uiten.

Maakbaar succes, dus maakbaar geluk

Zoals ik eerder besprak heerst er in onze maatschappij de gedachte dat het leven maakbaar is. Die maakbaarheid geldt voor alles, dus ook ons geluk. Natuurlijk klopt die gedachte niet, maar helaas verandert dat niets aan het effect dat het heeft op onze leven. We worden aan alle kanten gepusht om vooral te laten zien hoe succesvol en gelukkig we zijn. Dit heeft gemaakt dat het niet vanzelfsprekend is om eerlijk antwoord te geven op de vraag hoe het met je gaat.

Juist omdat de druk om succesvol en gelukkig te zijn zo hoog is, vinden veel mensen het lastig om over negatieve gevoelens te praten. Ik heb het dan niet over klagen over het weer, maar over zaken die een effect hebben op iemands geestelijke welzijn. Ik ga er daarom van uit dat als iemand negatieve ervaringen, gedachten of emoties naar mij toe uit, dat dit diegene hoog zit. Die persoon heeft op dat moment niets aan relativering, dankbaarheidsmantra’s of tips om ergens een positieve draai aan te geven.

Alles overgieten met een positief sausje

Sterker nog, met zo’n reactie vertel je iemand eigenlijk dat die negativiteit niet mag. Het gevaar bestaat dat diegene daarna geen emoties meer zal durven toelaten en zichzelf dwingt overal een positief sausje overheen te gieten. Voor dit verschijnsel is een term: toxic positivity. En daar kan je ziek van worden.

Ondertussen is, door onze culturele indoctrinatie, de neiging om oplossingen aan te willen dragen zo ingesleten dat mensen vaak verlegen zitten om een passende reactie op iemand die negatieve gevoelens met ze deelt. Wat is een goede manier om te reageren als iemand negatieve emoties aan je toont?

Neem je gesprekspartner serieus

De eerste stap hierin is laten zien dat je jouw gesprekspartner serieus neemt. Over negatieve emoties praten is vaak niet makkelijk. Het is dus eigenlijk een groot compliment dat diegene jou in vertrouwen neemt. Als je op dit moment meteen in de oplosmodus schiet beschaam je dat vertrouwen. Je kunt er donder op zeggen dat je gesprekspartner jou een volgende keer alleen een vrolijk gezicht zal laten zien.

Vervolgens is het belangrijk dat je naast iemand gaat staan in plaats van erboven. Wat ik hiermee bedoel is dat je laat merken dat je er voor je gesprekspartner bent zonder te oordelen. Het helpt om hierbij te onthouden dat jouw wereld er mogelijkerwijs heel anders uitziet dan die van de ander. Je hebt allemaal te maken met andere uitdagingen, maar ook met andere verlangens en dingen die je belangrijk vindt.

Het verschil tussen empathie en sympathie

Toon empathie in plaats van sympathie. In plaats van iemands gevoelens te relativeren – en daarmee te bagatelliseren – of ongevraagd advies te geven, kun je proberen je in iemand te verplaatsen. Je hoeft niet hetzelfde meegemaakt te hebben, slechts je voor te stellen hoe iets zou kunnen voelen. Vaak is het voldoende om te zeggen: ‘ik ben er voor je’. Of om zelfs helemaal niets te zeggen en er gewoon te zijn. Als je niet zeker weet wat het verschil is tussen empathie en sympathie, kijk dan vooral dit filmpje.

Vertel jouw verhaal op een passender moment

Kom niet meteen met jouw ervaring, ook al heb je relevante ervaringen gehad. Dit is iets dat ik je vast niet hoef te vertellen, want we hebben het allemaal vaak genoeg meegemaakt. Je vertelt iemand over iets dat je is overkomen. Bijna nog voor je je verhaal hebt afgemaakt valt diegene je in de reden met zijn of haar relaas over een vergelijkbare ervaring. Dat is niet fijn als je ergens middenin inzit en gewoon je ei even kwijt wil. Ervaringen uitwisselen kan heel waardevol zijn, maar is niet altijd gepast. Het is in dit geval beter om actief te luisteren en je gesprekspartner zijn of haar hart te laten luchten.

Eventueel kun je vragen of je iets kunt doen. Zo simpel kun je dit stellen: ‘Is er iets dat ik voor je kan doen?’ Vaak is jouw luisterend oor al enorm waardevol en is dat alles waar je vriend of vriendin behoefte aan had. Soms kan er iets concreets zijn waarmee je kunt helpen. Let wel: stel deze vraag alleen als je het idee hebt dat je in de positie bent om te helpen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je zelf al veel hooi op je vork hebt.

Handvaten voor een luisterend oor

Ik weet niet hoe dat bij jou is, maar ik vind het heel fijn om af en toe gewoon m’n verhaal te kunnen doen. Zeker als ik me een keer rot voel, helpt het ontzettend om erover te kunnen praten, no questions asked or solutions offered. En ik vind het heel fijn als ik, op mijn beurt, met een open vizier een luisterend oor kan bieden aan wie dat nodig heeft.

Ik hoop met dit blog handvaten te hebben geboden voor een volgende keer dat iemand bij jou aanklopt voor een beetje medeleven. Het lijken misschien open deuren, maar helaas worden ze meestal niet toegepast. En dat is wel nodig. Door dit toe te passen kunnen we er voor elkaar zijn en dragen we bij aan elkaars geestelijk welzijn. En dat is essentieel voor een gezond leven.